Neki rezultati PC
Pravni centar je osnovan 2007. godine kao prva nevladina organizacija specijalizovana za pružanje besplatne pravne pomoći, savjetovanje i zastupanje pred sudovima i drugim upravnim organima za raseljena lica, strance koji traže ili su dobili međunarodnu zaštitu, lica u riziku od nemanja državljanstva, povratnike po ugovorima o readmisji, žrtve porodičnog nasilja i druge ranjive kategorije.
Pravni centar je osnovan u vrijeme kada je Crna Gora, zajedno sa partnerima iz međunarodnih organizacija, tražila rješenje za veliki broj raseljenih lica iz bivše Jugoslavije i na samom početku uspostvaljanja sistema azila i upravljanja migracijama.
U procesu izgradnje sistema azila i upravljanja migracijama Pravni centar je aktivno učestvovao u kreiranju institucionalnog, zakonodavnog i strateškog okvira, kroz učešće u radnim grupama, amandmansko djelovanje na zakonska rješenja i konsultacije sa nadležnim institucijama. Naš predstavnik je član Radnog tijela za izradu, monitoring i evaluaciju Strategije za integrsiano upravljanje migracijama u Crnoj Gori 2021-2025 i Strategije reintegracije lica vraćenih po sporazumima o readmisiji 2021- 2025.
Pravna ekspertiza u oblasti izbjegličkog prava građena je tokom prethodnih trinaest godina, kroz veliki broj seminara, obuka i drugih stručnih usavršavanja u zemlji i regionu.
U prethodnom periodu, u cilju rješavanja statusnih pitanja raseljenih lica iz bivše Jugoslavije, Pravni centar je uticao na razvoj prakse u upravnim i sudskim postupcima, pokrećući prve postupke naknadnog upisa u matične knjige rođenih, prve postupke utvrđivanja vremena i mjesta rođenja kroz vanparnični postupak, kao i postupke osporavanja materinstva ili očinstva pred nadležnim sudovima. Naknadnim postupkom – kroz upravni i vansudski postupak – upisano je 1 514 lica u matične knjige rođenih i državljana.
Pravni centar je pružao pravne usluge i zastupanje pred sudom značajnog broja žrtava porodičnog i seksualnog nasilja za raseljeničku i domicilnu populaciju. Advokati PC su u tom periodu, zastupali neke od najtežih slučajeva porodičnog nasilja – teška krivična djela protiv života i tijela, kao i velikih broj bračnih sporova, diobe zajedničke imovine i određivanja starateljstva nad djecom.
U okviru kampanje 16 dana aktivizma protiv nasilja nad ženama, organizovano je oko 160 radionica u nekoliko crnogorskih opština, sa grupama adolescenata raseljenih lica (uzrast od 13 – 18 godina), sa ciljem podizanja svijesti o uzrocima i posledicama nasilja u porodici.
Kroz četiri kancelarije Pravnog centra do sada je prošlo više od 14 000 različitih korisnika kojima je pruženo 150 000 raznih pravnih usluga. Uz direktnu pomoć Pravnog centra, ogromna većina raseljenih lica, dobila je status stranca sa stalnim/privremenim boravkom u Crnoj Gori, čime su stvorene pravne pretpostavke za njihovu punu integraciju. U cilju rešavanja njihovg statusa pribavljeno je 13 142 različita dokumenta i plaćeno 7 058 administrativnih taksi za lične karte i pasoše. Na taj način se ovo pitanje polako zatvara.
Pravi centar je zastupao i prva lica koja su dobila međunarodnu zaštitu u Crnoj Gori i obezbijedio prve radne dozvole za ova lica omogućivši im da ostvare pravo na rad. Među licima koja su od uspostavljanja sistema azila dobila međunarodnu pravnu zaštitu u Crnoj Gori, većina njih je dobila zaštitu uz pomoć Pravnog centra (67 lica od ukupno 78 koliko ih je dobilo status od uspostvaljanja sistema azila).
Prva putna isprava za lice bez državljanstva u regionu izdata je u Crnoj Gori nakon procesa koji je Pravni centar vodio pred institucijama punih pet godina.
U oblasti prevencije i smanjenja apatridije, Pravni centar je:
– 2008.godine, pod pokriveteljstvom UNICEF-a i UNHCR-a, sproveo prvo sveobuhvatno istraživanje o rasprostranjenosti apatridije na uzorku od 7 166 domicilnih i raseljenih RAE u 16 crnogorskih opština. To je, do tada, bilo najveće istraživanje te vrste u Crnoj Gori, a koje će biti osnova daljeg razvoja politika društvene integracije Roma. Objavljena je dvojezična publikacija pod nazivom „Građanska registracija i sprečavanje apatridije“.
– 2010. godine, učestvovao u sprovođenju istraživanja o pravnom statusu izbjeglica iz Albanije u Crnoj Gori, na uzorku od 1553 lica – tkz. Vračani. Cilj istraživanja bila je procjena pravnog statusa tih lica u Crnoj Gori.
– 2011.godine, učestvovao u istraživanju o pravnom položaju lica koja žive u oblasti Kampa Konik, na uzorku od 3 642 lica. Izvještaj o ovom istraživanju i njegovim rezultatima uradio je prof.doktor Saša Gajin iz Beograda, pod nazivom „Izvještaj o položaju lica koja žive u Koniku sa preporukama za njegovo unapređivanje“.
– 2017 godine, je bio dio zajedničkog Tima – Ministarstva unutrašnjih poslova, Ministarstva rada i socijalnog staranja, UNHCR – u verifikaciji izbjeglica iz bivše Jugoslavije, kojom je obuhvaćeno 2 318 lica iz 17 opština. Cilj je bio „verifikovanje izbjeglica iz bivše Jugoslavije koji još uvijek čekaju na rešavanje pitanja pravnog statusa i dokumentacije koja predstavljaju prepreku u njihovoj punoj integraciji“.
Osim podrške u pravnim i statusnim pitanjima, značajne su i aktivnosti usmjerene na obrazovno osnaživanje, učenje jezika, i psihoterapeutsku podršku za strance koji traže ili su dobili međunarodnu zaštitu u prevladavanju različitih psiho-socijalnih izazova uzrokovanih izbjeglištvom, dugotrajnim migracijama i izazovima integracije u društvo, kroz angažovanje licenciranih stručnjaka iz ove oblasti.
Iskustvo Pravnog centra čine i brojni projekti koji se odnose na ekonomsko osnaživanja ranjivih kategorija, kroz podršku privatnoj inicijativi i preduzetništvu, kroz Regionalni stambeni program (RSP). U prethodnom periodu PC je, po specifično urađenoj metodi Catholic Relief Services (CRS), podržao 94 porodice u Beranama, Nikšiću i Herceg Novom, kroz dodjelu mini-grantova, kao jednog od oblika samozapošljavanja. Sve navedene opštine su sufinansirale projekte u procentu od 5-10 % ukupne vrijednosti. Vrijednost jednog granta je do 1 200$.
U sardanji sa Agencijom za stanovanje doo Podgorica, pripremljene su Smjernice za upravljanje objektimaa socijalnog stanovanja. Osnovna svrha i cilj ovog dokumenta je da pomogne predstavnicima opština prilikom uspostavljanja održivog sistema socijalnog stanovanja na loklanom nivou. Dokument daje jasne smjernice za kreiranje lokalnog pravnog okvira koji će urediti odnose između vlasnika objekata i stanara, te pravila i procedure vezane za određivanje visine zakupa, upravljanje i održavanje i uspostavljanje sistema subvencioniranja zakupnina za materijalno najugroženije kategorije stanara.
Značaj rada Pravnog centra prepoznat je od strane Vlade (potpisivanjem Memoranduma o saradnji sa Ministarstvom rada i socijalnog staranja i Ministarstvom unutrašnjih poslova)i drugih nadležnih institucija, pa su rezultati i aktivnosti organizacije uključene u ključna strateška dokumenta Crne Gore.
Rad Pravnog centra podržavali su i podržavaju brojni donatori (Evropska unija, agencije UN-a, fondovi amabasade SAD-a i brojni fondovi američke vlade/CRS, itd.). Doasadašnje djelovanje obilježila je intenzivna i uspješna saradnja sa brojnim institucijama, od Ministarstva unutrašnjih poslova, Ministarstva rada i socijalnog staranja, sudova, lokalnih samouprava, organizacija civilnog društva na lokalnom i regionalnom nivou. Članstvo u različitim regionalnim i međunarodnim mrežama, poput ECRA-e, najveće panevropske alijanse organizacija za pružanje pomoći izbjeglicama i tražiociocima azila, WEBLAN-a, Evropske mreže za borbu protiv apatridije (ENS), Balkanskog savjeta za izbjeglice i migracije pri OEBS-u, itd., takođe su važan resurs Pravnog centra u realizaciji brojnih projekata.
Iako su u prethodnom periodu postignuti evidentni rezultati na uspostvaljanju funkcionalnog sistema upravljanja migracijama i rješavanju pravnog statusa izbjeglica, još uvijek ima puno prostora za napredak u ovim oblastima.
Tim Pravnog centra